Tuy nhiên họ cũng không thể phủ nhận những giá trị và lợi ích mà chương trình này mang lại cho nền kinh tế Hoa Kỳ.

Từ năm 2016 đến nay chương trình EB5 trải qua 7 lần gia hạn và có 2 dự luật mới được đưa ra xem xét: Dự luật đề xuất tăng phí đầu tư từ 500.000 USD lên 1.350.000 USD từ USCIS ngày 13/01/2017, đáng lưu tâm là dự luật S.232 đề xuất chấm dứt chương trình EB5 từ thượng nghị sĩ Dianne Feinstein và Chuck Grassley hồi tháng 2/2017. Việc gia hạn liên tục gây ra nhiều tranh cãi trong Quốc hội Mỹ làm cho hàng ngàn nhà đầu tư EB5 trên toàn thế giới hoang mang, và đâu là nguyên nhân dẫn đến những dự luật “không mong đợi” này?
Vụ gian lận và tham nhũng tai tiếng tại New York năm 2014

Theo báo cáo từ Ủy ban Chứng khoán và Hối đoái Mỹ (SEC) hai doanh nhân Ariel Quiros và William Stenger đã huy động hơn 350 triệu USD cho dự án Khu nghỉ dưỡng Jay Peak & QBurke thông qua chương trình đầu tư nhập cư EB5. Tuy nhiên, họ đã sử dụng 200 triệu USD vào những mục đích chưa được chấp thuận. Trong đó có 50 triệu USD sử dụng cho tiêu dùng cá nhân của Ariel Quiros. Điều này khiến cho quỹ vốn xây dựng dự án ít đi và các đơn xin nhập cư của nhà đầu tư EB5 gặp nguy hiểm.

Quiros và Stenger bắt đầu lên kế hoạch phát triển khu nghỉ dưỡng vào năm 2008, tuy nhiên đến năm 2014, các nhà đầu tư mới bắt đầu báo cáo rộng rãi việc họ bị lừa dối và đưa vụ kiện cáo buộc gian lận lên tòa án cấp cao Washington. Vụ việc kết thúc, dự án đầu tư được cơ cấu lại, nguồn vốn EB5 từ dự án này chuyển thành các khoản vay không có đảm bảo hoặc hối phiếu.

Sau vụ việc tồi tệ này, Quốc hội Mỹ bắt đầu giám sát chặt chẽ hơn hoạt động của chương trình. Cần những điều luật mới khắt khe hơn trong việc cấp phép cho trung tâm vùng, đảm bảo tính minh bạch về nguồn tài chính để hạn chế tối đa rủi ro cho dự án và nhà đầu tư. Thượng nghị sĩ Leahy là một trong những người đi đầu trong việc ủng hộ cải cách chương trình đầu tư nhập cư này.

Thượng nghị sĩ Patrick Leahy đi đầu trong việc ủng hộ cải cách chương trình EB5

Xung đột lợi ích và lạm dụng chương trình EB5

Tiếp nối tai tiếng gian lận năm 2014, sự kiện gần đây, gia đình con rể tổng thống Trump, chị gái của Kushner đã kêu gọi vốn đầu tư EB5 tại Trung Quốc. Giới truyền thông Mỹ đánh giá đây là động thái gây xung đột lợi ích do Jared Kushner đang giữ cương vị cố vấn cấp cao tại Nhà Trắng và Trump là người có quan điểm hạn chế dân nhập cư, đồng thời từng hứa sẽ kiểm soát việc sử dụng lao động ngoại quốc.

Bên cạnh đó, chương trình này còn bị chỉ trích khi các dự án kêu gọi EB5 lại tập trung ở các khu đô thị lớn_nơi các dự án cao cấp liên kết với các khu vực có tỷ lệ thất nghiệp cao để tạo đủ điều kiện tham gia chương trình, mà không tập trung vào vùng nông thôn có tỉ lệ thất nghiệp cao. Điều này càng đẩy làn sóng yêu cầu cải cách chương trình EB5 lên cao.

Với nhiều điều tiếng xảy ra, đề nghị thay đổi chương trình được sự đồng tình từ hai Đảng. Cả hai đều mạnh mẽ chỉ trích chương trình di dân EB5 là hình thức bán quyền công dân cho người ngoại quốc giàu có. Tuy nhiên họ cũng không thể phủ nhận những giá trị và lợi ích mà chương trình này mang lại cho nền kinh tế Hoa Kỳ.

Nguồn vốn EB5 đóng góp 18 tỷ USD vào nền kinh tế Mỹ

Chia sẻ về vấn đề này bà Kate Kalmykov- đối tác luật sư di trú tại Công ty tư vấn đầu tư phát triển kinh doanh quốc tế (G&B) cho hay: “Nếu nhìn lại cuộc khủng hoảng tài chính Mỹ năm 2008, bạn sẽ thấy chương trình EB5 có ý nghĩa như thế nào đối với nền kinh tế Mỹ. Trong khi các ngân hàng đóng cửa và quỹ vốn nhà nước cạn kiệt thì nguồn vốn từ chương trình EB5 là một trong số ít các quỹ còn lại bổ sung thâm hụt ngân sách cho chính phủ. Cũng theo báo cáo từ Bộ thương mại Mỹ, trong năm 2015-2016, chương trình đầu tư nhập cư đã đóng góp hơn 18 tỷ đô la vào nền kinh tế và tạo ra 805.000 việc làm cho người Mỹ. Do đó, sắp đến sẽ có những dự luật mới nhằm giám sát chương trình chặt chẽ hơn, còn việc chấm dứt EB5 là điều khó có thể xảy ra.”

Liên quan đến cải cách chương trình EB5, tờ Wall Street Journal cũng đưa tin: Kể từ tháng 1 năm 2015 đến nay, công ty Related đã bơm hơn 1,4 triệu USD vào vận động hành lang liên quan cải cách và chống gian lận trong chương trình đầu tư nhập cư, gấp đôi số tiền chi từ các nhà phát triển dự án khác. Sự quan tâm của Related trong chương trình không có gì đáng ngạc nhiên khi sự phát triển của dự án Hudson Yards_dự án bất động sản lớn nhất tại New York hiện nay đang nhận nhiều lợi ích lớn từ chương trình.

Đại diện của Related cho hay “Hudson Yards hiện nay là nguồn lực thúc đẩy phát triển kinh tế Hoa Kỳ, chi hơn 150 triệu đô la chi phí xây dựng vào nền kinh tế mỗi tháng và tạo ra hàng nghìn việc làm cho người dân nơi đây. Chúng tôi tiếp tục hỗ trợ mạnh mẽ việc cải tiến chương trình EB5, đảm bảo tính minh bạch cao hơn và các biện pháp giám sát mạnh mẽ hơn để đảm bảo lợi ích cho cả nhà đầu tư và nhà phát triển dự án.”

Tìm đến đối tác phân phối dự án Hudson Yards tại Việt Nam, Vnexpress được Bà Jenny Huyền Lê, giám đốc điều hành tại Công ty G&B chia sẻ: “Thực tế, rủi ro đang là một yếu tố tồn tại trong chương trình EB5. Tuy nhiên, với thời đại của internet và nếu có thêm vốn tiếng anh, nhà đầu tư có thể dễ dàng tìm hiểu thông tin về dự án và nhà phát triển dự án. Vấn đề ở đây là nhà đầu tư cần tỉnh táo khi lựa chọn dự án, tìm hiểu kỹ hoạt động và tham khảo các dự án thành công trước đó của trung tâm vùng chỉ định, đơn vị huy động vốn và cả đơn vị tư vấn để giảm thiểu tối đa rủi ro cho hồ sơ của mình.”